बाळूमामा यांची संपूर्ण माहिती मराठी Balu Mama Information In Marathi

Balu Mama Information In Marathi | बाळूमामा यांची संपूर्ण माहिती मराठी – आपल्या भारत देशामध्ये विविध संत होऊन गेले. त्यांनी आपल्या देशातील नागरिकांना उपदेश व चांगले संस्कार शिकवले, त्यापैकीच एक महान व्यक्तिमत्व म्हणजे बाळूमामा. संत बाळूमामा हे कर्नाटक राज्यातील, बेळगाव जिल्हा मधील चिकोडी तालुक्यातील अक्कोळ या गावामध्ये राहत असत.

बाळूमामाचे जीवन आणि शिकवण भक्ती, करुणा आणि मानवतेची निःस्वार्थ सेवा यात खोलवर रुजलेली आहे. मराठी झटका डॉट कॉम या वेब पेजद्वारे आम्ही बाळूमामा यांच्याबद्दलची सगळी माहिती आपल्यापर्यंत घेऊन आलो आहोत. चल तर मग, जाणून घेऊया बाळूमामा.

बाळूमामा यांची संपूर्ण माहिती मराठी | Balu Mama Information In Marathi

देव माणसात आहे ते तत्व पूर्वापार चालत आले आहे. देवाचे अस्तित्व माणसात शोधणाऱ्याना तो नक्की भेटतो. काही व्यक्ती अशाच असतात. त्यापैकीच एक आहेत कोल्हापूर जिल्ह्यातील संत बाळूमामा. जे धनगर समाजात जन्मलेले परंतु सर्व जाती धर्माचे संत म्हणून ओळखले जातात.

संत बाळूमामा जीवन परिचय

मूळ नाव	संत बाळूमामा (बालप्पा)
जन्म	३-१०-१८९२
जन्मस्थळ	बेळगाव जिल्हा, कर्नाटक, भारत
आध्यात्मिक मार्ग	भक्ती
गुरु	परमहंस मुळे महाराज
उपदेश	प्रेम, सहानुभूति आणि अस्वार्थपणाचे प्रमुखत्व देणे भगवान विठ्ठलाच्या (पांडुरंगाच्या) भक्तिपूर्ण आधारावर सादरता, सात्विकता आणि धार्मिक मूल्यांकन
समाधी	४ सप्टेंबर १९६६
समाधी मंदिर	अदमापूर

संत बाळूमामा यांचा जन्म आणि बालपण

०३ ऑक्टोंबर १८९२ रोजी बाळूमामा यांचा जन्म कर्नाटक राज्यातील, बेळगाव जिल्ह्यातील चिकोडी तालुक्यात अक्कोळ या गावी झाला. बाळूमामाच्या आईचे नाव सत्यव्वा होते, तर वडिलांचे नाव मायप्पा होते. बाळूमामांचा जन्म एका धनगर कुटुंबामध्ये झाला होता. बाळूमामांचे मूळ नाव हे बालप्पा असे होते. बाळूमामा दोन भावंडे सुद्धा होती. परंतु बाळूमामा त्यांच्या दोन भावंडांपेक्षा थोडे वेगळे वागत असत, त्यामुळे सर्व लोक व त्यांचे घरचे सुद्धा बाळूमामांना कलागुणी असे म्हणत असत.

संत बाळूमामा यांचे प्रारंभीक जीवन

बाळूमामा गावातल्या कोणत्याही व्यक्तीशी जास्त बोलत नसत. कोणत्याही व्यक्तीच्या वैयक्तिक गोष्टींमध्ये, बाळूमामा लक्ष देत नसत. नेहमी ते एकांतात वेळ घालवत असत. स्वतःच्या दुनियेत बाळूमामा नेहमी मग्न असंत. लहानपणापासूनच बाळूमामा चमत्कार दाखवत असत, परंतु त्यांच्या आई-वडिलांना त्यांचे हे वागणे विचित्र वाटल्यामुळे, त्यांना नेहमीच त्यांची काळजी वाटायची. बाळूमामांच्या वडिलांनी म्हणजेच मयप्पाने बाळूमामांना चंदुलाल शेठ कडे कामाला पाठवले, जेणेकरून बाळूमामा काम करून योग्य वळणावरती येतील.

संत बाळूमामा यांचे मेंढया पाळायचे काम

चंदुलाल शेठ हे जैन समाजाचे होते. त्यांनी बाळूमामांना स्वतःकडे ठेवून घेतले. व त्यांना नोकरी दिली. त्यांनी स्वतःकडच्या बकऱ्या बाळूमामांना जंगलामध्ये चरावण्यास घेऊन जायचे काम दिले. चंदुलाल शेठकडे त्यांची बहीण गंगुबाई खिलारे राहत होती. व गंगुबाईची मुले बाळूमामाला मामा या नावाने हाक मारत.

बाळूमामांनी मेंढ्या चरावण्यास सुरुवात केली. व ते मेंढ्या राखू लागले. बाळूमामा चंदुलाल शेठजी यांच्याकडे त्यांना मिळालेले काम अतिशय मनाने करत असत. बकऱ्यांना डोंगरांमध्ये घेऊन जा त्यांना बकऱ्यांची काळजी घेणे, इत्यादी गोष्ट बाळूमामा अगदी आवडीने करत असत.

बाळूमामा तिकडच्या जवळील बाभळी काटेरीच्या झाडांची गादी करून, त्याच्यावरती निवांत झोपून जात. बाभळीच्या झाडाला असणारे काटे हे बाळूमामांना अजिबात त्रास देत नसत. संध्याकाळ झाली की बाळूमामा बकऱ्यांना गोठ्यात विश्रांतीसाठी घेऊन जायचे, बाळूमामा त्यांचे जेवण शेळ्या मेंढ्यांसोबत गोठ्यातच करायचे.

चंदुलाल शेठ बाळूमामांना एका तुटक्या फुटक्या थाळीमध्ये जेवायला वाढत असे. बाळूमामा आपले जेवण झाल्यावरती, थाळी अतिशय स्वच्छ धुवून पुसून ठेवत असत. एके दिवशी चंदुलाल शेठजींची आई बाळूमामांना जेवण वाढण्यासाठी गोठा मध्ये गेली तेव्हा, तिला तिथून तेजस्वी प्रकाश दिसला. असेच दिवसांमध्ये दिवस ढकलत होते, बाळूमामांचे वागणे बदलत होते, म्हणून बाळूमामांच्या आई वडिलांना बाळूमामाचे चिंता वाटू लागली.

संत बाळूमामा यांची गुरूभेट

एकदा उन्हाळ्याचे दिवस होते, गावामध्ये बाळूमामा फेरफटका मारत असताना, त्यांना त्या ठिकाणी साधू भेटले. त्या साधूंना तहान लागली होती. बाळूमामा साधूंना एका कठीण ठिकाणाच्या खोल विहिरीतून पाणी पाजून तृप्त केले. त्यामुळे बाळूमामांवरती ते साधू प्रसन्न होऊन, बाळूमामांना वाचन सिद्धी व कार्य सिद्धीचा आशीर्वाद दिला.

पुढे एके दिवशी आकाशवाणी झाली की, बाळूमामा तुम्ही गुरु करून घ्या, हे एकताच बाळूमामांनी मनाशी ठरवले, भूत काढण्याचे जो कोणी योग्य रक्कम बोलेल, त्याच व्यक्तीला बाळूमामा गुरु करून घेतील. दिवसांमागे दिवस जात होते, काही दिवसांनी बाळूमामा शेतामध्ये असेच फेरफटका मारत असताना, त्यांना मुळे महाराज भेटले. मुळे महाराजांनी बाळूमामांना सांगितले बाळू तू भुते काढलेले १२० रुपये मला दे. हे शब्द ऐकताच, बाळूमामा एकदम थक्क झाले. व त्यापासून बाळूमामांनी मुळे महाराजांना स्वतःचे गुरु मानले.

• संत तुकाराम महाराज माहिती मराठी
• संत ज्ञानेश्वर महाराजांची माहिती मराठी

संत बाळूमामा यांची पत्नी

बाळूमामाच्या आई-बाबांनी बाळूमामाचे लग्न लावून द्यायचे ठरवले, बाळूमामा संसारात गुंततील व त्यांच्या वागण्यामध्ये बदल होईल या विचाराने त्यांच्या आई-वडिलांनी बाळूमामाचे लग्न लावून दिले.

बाळूमामांच्या इच्छेविरूद्ध पण आई-वडिलांची आज्ञा पाळण्यासाठी बहीण गंगुबाईची मुलगी सत्यव्वा बरोबर त्यांचा विवाह झाला. बाळूमामाच्या लग्नानंतर अवघ्या नऊ वर्षांनी त्यांची पत्नी गरोदर राहिली, पण बाळूमामांची आज्ञा त्यांनी पाळली नाही. यामुळे बाळूमामाच्या पत्नीचा गर्भपात झाला. तेव्हापासूनच बाळूमामाने संसाराचा मोह व पत्नीचा मोह त्याग करून, जगाचा संसार स्वीकारला.

संत बाळूमामा यांची समाजसेवेला सुरुवात

बाळूमामांनी त्यांच्याकडच्या असणाऱ्या बकऱ्यांचा कळप घेऊन, महाराष्ट्र, कर्नाटक, यांसारख्या विविध राज्यांमध्ये जाऊन लोकांचे कष्ट दूर केले. त्यामुळे बाळूमामाना संचारी संत अशी प्रचिती मिळाली. बाळूमामा हे एक निर्मळ मनाचे संत होते. त्यांना कीर्ती व प्रसिद्धीसाठी अजिबात हा अपेक्षा नव्हती. भक्तांची हाल, अपेष्टा, त्रास, बाळूमामांना सहन होत नसे. यामुळे त्यांच्या कल्याणासाठी, भल्यासाठी, बाळूमामांनी विविध चमत्कार घडवले.

बाळूमामांची पंचमहाभूतावरती सत्ता होती. बाळूमामा त्यांच्या कानडी व मराठी भाषेमध्ये सर्व जणांना न्याय, नीती, धर्मचरणाचा उद्देश देत असत.

लहान-मोठे, गरीब-श्रीमंत, अडाणी-विद्वान, असे सर्व स्तरावरील लोक बाळूमामांची मोठे भक्त होते. व अजूनही आहेत. बाळुमामाचे राहणीमान हे अगदी साध्या पद्धतीचे होते. ते त्यांच्या पेहरावांमध्ये शर्ट, धोतर, फेटा, काळंबा, कोल्हापुरी चप्पल, इत्यादींचा समावेश करत.

बाळू मामांना भाजी भाकरी हा साधा आहार खूप आवडत असे. ऊन, वारा, पाऊस, थंडी यांसारख्या गोष्टींपासून स्वतःच्या संरक्षणासाठी बाळूमामा बकऱ्या मेंढ्यांसोबत त्यांच्या शिवारामध्येच राहत असत. गोरगरिबांना अन्नदान व्हावे. व गोरगरिबांचे पोट हे उपाशी राहू नये, या भावनेतून बाळूमामांनी १९३२ सालापासून भंडारा उत्सव सुरू केला.

आदर्श बाळूमामा – बाळूमामाच्या नावानं चांगभलं

स्वच्छ पांढरे धोतर नेसलेले, पूर्ण हातोप्यांचा शर्ट, डोक्याला तांबडा रूमाल ( फेटा ), पायात कोल्हापूरी कातड्याच्या चप्पला, मेंढ्या राखण्यासाठी हातात काठी, सुमारे पाऊणेसहा फूट उंची, प्रमाणबध्द बांध्याची शरीरयष्टी, निमगोरा-सावळा वर्ण, रेखीव नासिका, प्रमाणबध्द चेहरा, भव्य कपाळ आणि भेदक दृष्टी असे मामांचे दर्शन असे. अतिशय सामान्य व साध्या धनगराप्रमाणे, बाळूमामा सुद्धा त्यांच्या व्यवसायासाठी लागणारी गरजेची सर्व कामे करत असत.

पादस्पर्श दर्शन कोणीही घेत नसत, दूरूनचं दर्शन घेत. नेहमीच्या सहवासातील लोकही जवळ जाण्याचे धाडस करत नसत. पंचमहाभूतांवर बाळूमामांची सत्ता होती. जोंधळ्याची भाकरी, उडदाचे डांगर, मूग-उ़डदाची आमटी, हरभ-याची-अंबा़ड्याची पालेभाजी, वर्णा-पावट्याची उसळ आणि शेवग्याच्या शेंगाची आमटी हे मामांच्या खास पसंतीचे पदार्थ. योग्याप्रमाणे ते अल्पाहारी होते.

बाळूमामा मराठी तसेच कानडी भाषेमध्ये बोलत. बाळूमामा त्यांच्या गावातील लोकांची त्यांच्या बोली भाषेमध्ये तर, शहरातील आलेल्या त्रासलेल्या भक्तांसोबत त्यांच्या शहरी भाषेमध्ये बोलत. बाळूमामांना सर्व प्रकारच्या योग्य सिद्धी अवघत होत्या. त्यांच्याकडे वाचनसिद्धी होत्या. बाळूमामा हे त्रिकाल ज्ञानी होते. बाळूमामा हे एक असाधारण व्यक्तिमत्व असूनही, अगदी साध्या राहणीमानामध्ये राहत असत.

बाळूमामा आदमापूर – झाले पंढरपूर – balu mama admapur

आदमापूर हे एक प्रसिद्ध व आध्यात्मिक क्षेत्र असून, संत बाळूमामा यांचे समाधी मंदिर या ठिकाणी आहे. बाळूमामा यांच्या समाधी मंदिराचे दक्षिणाभिमुख सुरेख कोरीव दगडी महाद्वार प्रत्येक भक्तास थक्क करून सोडतो.

या ठिकाणी प्रशस्त सभामंडप आहे. मंडपाचे रंगकाम, दीप योजना, टापटीप, आपल्याला पाहायला मिळते. समोरच असणाऱ्या गाभाऱ्यामध्ये बाळूमामांची प्रसन्न व मनाला आनंद देणारी मूर्ती पाहून, भक्तजन सुखवतात व नकळतच देवाच्या समोर नतमस्तक होतात.

आदमापूर मध्ये असलेल्या बाळूमामांच्या मूर्तीच्या उजव्या हाताला मामांचे सद्गुरु परमहंस मुळे महाराज, गारगोटी यांची मूर्ती आहे. तर मामाच्या डावीकडे श्री विठ्ठल रखुमाई यांच्या सुंदर मुर्त्या असून, त्यांच्या बाजूलाच श्री हालसिद्धांताची सुद्धा मूर्ती आहे.

आदमापुरी गाभारात असणाऱ्या बाळूमामांच्या देहावरच बांधलेली समाधी सुद्धा तुम्ही पाहू शकता त्या समाधीवर तुम्हाला पादुका पाहता येतील त्याच्या बाजूला कडावा ही पुजलेला आहे बाळूमामांच्या समाधीच्या दोन्ही बाजूस नागाची प्रतिमा काढलेली आहे त्याचप्रमाणे बाळूमामांच्या निद्रेसाठी गाभाऱ्यामध्ये एक सुंदर पलंग सुद्धा आहे.

आदमापुरातील बाळूमामांच्या समाधीच्या सभा मंडपात उजव्या बाजूस, तुम्हाला मामांना उपयोगात येत असणाऱ्या विविध वस्तूंचा संग्रह त्या ठिकाणी मांडला आहे. व मामांच्या काळातील विविध चमत्कारिक प्रसंगांची आकर्षक चित्रे, सुद्धा सभा मंडपामध्ये लावले आहे.

या ठिकाणी तुम्हाला प्रसाद म्हणून. तीर्थ व भंडारा देता/ या ठिकाणी भाविकांच्या कपाळावर बाळूमामांचा भंडारा लावला जातो. त्या ठिकाणी तुम्हाला कोणत्याही प्रकारची दक्षिणा मागितली जात नाही.

• समर्थ रामदास स्वामी संपूर्ण माहिती मराठी
• संत एकनाथ महाराजांची संपूर्ण माहिती मराठी
• संत मीराबाई संपूर्ण माहिती मराठी

संत बाळूमामाची शिकवण

संत बाळूमामाची शिकवण साधी पण प्रगल्भ होती. बाळूमामाच्या मध्यवर्ती शिकवणींपैकी एक म्हणजे “सर्वत्रदा सर्वन्ना” ही संकल्पना होती, ज्याचा अर्थ “सर्व प्राण्यांमध्ये सर्वव्यापी देव आहे.” त्यांनी बिनशर्त प्रेम, निःस्वार्थ सेवा आणि देवाची भक्ती या महत्त्वावर जोर दिला. 

बाळूमामा यांनी कर्मयोगाचे महत्त्व, निःस्वार्थ कृतीचा मार्ग यावरही भर दिला. तो निराधार आणि दीनदुबळ्यांना अनेकदा अन्न, निवारा आणि सोई पुरवत असे.  त्यांचा असा विश्वास होता की सर्व धर्म शेवटी समान सत्याकडे घेऊन जातात आणि मानवी जीवनाचा खरा उद्देश आपल्या दैवी स्वरूपाची जाणीव करून इतरांची सेवा करणे हा आहे.

ईश्वर हा विशिष्ट रूप किंवा धर्मापुरता मर्यादित नसून तो प्रत्येक जीवात वास करतो यावर त्यांनी भर दिला. त्याच्या निःस्वार्थी कृती आणि दयाळू शब्दांनी अनेकांच्या जीवनाला स्पर्श केला आणि तो आध्यात्मिक सांत्वन शोधणाऱ्यांसाठी मार्गदर्शक प्रकाश बनला.

‘मानवसेवा हीच माधव सेवा’, म्हणजे ‘मानवतेची सेवा हीच ईश्वरसेवा’ असे ते अनेकदा म्हणायचे. बाळूमामांनी आयुष्यभर त्यांनी उपदेश केलेल्या गुणांचे उदाहरण दिले. तो त्याच्या असीम करुणा आणि गरजू कोणालाही मदत करण्याची इच्छा म्हणून ओळखला जात असे. 

बाळूमामांचे चमत्कार

समाजामधील लोकांना सद्बुद्धी मिळावी, लोक सन्मार्गाला यावे, यासाठी त्यांच्यामधील असणारी तामसी वृत्ती, राजस, सात्विक, अशा तिन्ही प्रकारच्या स्वभावांचा माणसांच्या मनावर व जीवनावर प्रभाव पडत असतो. यामुळे लोक आध्यात्मिक जीवन विसरून. दुराचाराचा रस्ता पकडता. त्यावेळी संत त्यांना विविध चमत्कार करून, बुद्धी व सन्मार्गाला आणण्यास प्रयत्न करतात.

अशाच प्रकारे संत बाळूमामांना सुद्धा, विविध चमत्कार करावे लागत असत. चमत्काराशिवाय या जगामध्ये कोणत्याही व्यक्तीला किंवा त्याच्या अस्तित्वाला प्रतिष्ठा व महत्त्व प्राप्त होत नाही. परंतु बाळूमामांनी केलेले चमत्कार लोकांना सद्बुद्धी व सन्मार्गासाठी केलेला प्रयत्न होता. त्यांनी प्रतिष्ठेसाठी व प्रसिद्धीसाठी कदापिही चमत्कार केले नाहीत.

देवी कृपेने सामर्थ्य किंवा योग्य सामर्थ्य वापरून काही असाधारण गोष्ट घडवणे, म्हणजेच ती बुवाबाजी किंवा अंधविश्वास नसून, त्यामागे योग्य शास्त्र असते. हे माणसाने विसरू नये. बाळूमामा हे अतिशय निर्मळ व दैवी व्यक्ती असल्याकारणाने, बाळूमामांच्या सानिध्यामध्ये माणसांना सुख समृद्धी मिळते व माणूस सुधारतो. त्यांनी नम्रपणे सांगितले की ते केवळ देवाच्या हातातील एक साधन होते आणि त्यांच्या सर्व कृती ईश्वरी इच्छेनुसार चालतात.

मामांच्या सहवासात असणाऱ्या लोकांनी थोडा जरी खोटेपणा किंवा चोरटेपणा केलास, त्यांना त्याची भयंकर शिक्षा मिळून, पश्चाताप सुद्धा होत असे. आज देखील बाळूमामांच्या मंदिरात किंवा बकऱ्यांच्या कळपामध्ये, कोणीही दुराचार केला गैरवर्तन केले, तर त्या व्यक्तीला प्रचिती येते. संत बाळूमामा हे दैवी कृपेचे मूर्तिमंत रूप मानले जात होते आणि त्यांच्याशी संबंधित असंख्य चमत्कार होते

बाळूमामा यांना नागरुपी सुद्धा ओळखले जाते. एकदा दादू गवळी नावाचा व्यक्ती झोपला असताना बाळूमामांनी त्याला नागरूपामध्ये जाऊन दर्शन दिले. मामांवर देवी अन्नपूर्णाची कृपा होती. लोकांचा असा विश्वास होता की त्याच्याकडे अलौकिक शक्ती आहे, ज्याचा उपयोग तो इतरांचे दुःख कमी करण्यासाठी करतो.

त्याने आजारी लोकांना बरे केले, दुष्काळात पाऊस आणला आणि मृतांचे पुनरुत्थान केले म्हणून ओळखले जात असे. असे असून देखील स्वत: बाळूमामा यांनी या चमत्कारांचे श्रेय कधीच घेतले नाही. ते नेहमी त्यांच्याद्वारे कार्यरत असलेल्या दैवी शक्तीला त्यांचे श्रेय देत.

बाळूमामांचे भक्त आणि तीर्थ

बाळूमामाचे विनम्र आचरण आणि सर्वांवरील बिनशर्त प्रेम विविध धार्मिक पार्श्वभूमीतील लोकांना आकर्षित करते. बाळूमामाच्या आध्यात्मिक उंचीची बातमी पसरताच सर्व स्तरातील भक्त त्यांच्याकडे येऊ लागले. त्यांची शिकवण हिंदू आणि मुस्लिम दोघांनाही लाभली आणि त्यांनी सर्व धर्मांमध्ये एकता आणि सुसंवाद निर्माण केला. 

लोकांचा असा विश्वास होता की त्याच्या उपस्थितीने त्यांना परमात्म्याच्या जवळ आणले आणि त्यांना आध्यात्मिक उन्नती प्रदान केली. संत बाळूमामाच्या भक्तांनी त्यांच्या सन्मानार्थ अनेक मंदिरे आणि आश्रम स्थापन केले. सोलापूरजवळील आदमापूर गावातील बाळूमामाचे मंदिर सर्वात प्रमुख आहे. हे मंदिर एक लोकप्रिय तीर्थक्षेत्र आहे, जिथे दरवर्षी हजारो भाविक संत बाळूमामाला श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी जमतात.

संत बाळूमामाचा वारसा

मौखिक परंपरा, लोकगीते आणि साहित्यातून बाळूमामाची जीवनकथा आणि शिकवण जपली गेली आहे. त्याच्या शिकवणी पिढ्यान्पिढ्या पार केल्या गेल्या आहेत आणि त्याचे भक्त त्याच्या प्रेम, करुणा आणि निःस्वार्थ सेवेच्या तत्त्वांचे समर्थन करण्याचा प्रयत्न करतात. त्यांच्या जीवनावर अनेक पुस्तके आणि चरित्रे लिहिली गेली आहेत, या जगातून गेल्यानंतरही संत बाळूमामाचा प्रभाव आणि वारसा कायम आहे. 

त्यांचा असाधारण प्रवास आणि त्यांनी लोकांच्या जीवनावर केलेल्या प्रभावाचे दस्तऐवजीकरण केले आहे. संत बाळूमामाचा प्रेम, सेवा आणि सार्वत्रिक अध्यात्माचा संदेश काळाच्या पलीकडे आहे आणि सध्याच्या काळातही प्रासंगिक आहे. त्यांची शिकवण अध्यात्मिक मार्गदर्शन शोधणाऱ्या असंख्य लोकांसाठी प्रेरणास्त्रोत बनली आहे.

त्याच्या शिकवणी आपल्याला निस्वार्थीपणा, करुणा आणि प्रत्येक जीवातील परमात्मा ओळखण्याच्या महत्त्वाची आठवण करून देतात. त्यांच्या भक्तांचा असा विश्वास आहे की त्यांची उपस्थिती आणि आशीर्वाद त्यांचे संरक्षण करतात आणि त्यांच्या आध्यात्मिक मार्गावर मार्गदर्शन करतात. ते आपल्याला मानवतेची सेवा करण्यासाठी आणि आपले खरे स्वरूप ओळखण्यासाठी समर्पित जीवन जगण्याची प्रेरणा देतात.

बाळूमामा धनगर देवावतारी संत

विविध प्रकारच्या समाज संस्थेमध्ये, अनेक प्रकारचे अविश्वसनीय साधारण व अकल्पनीय संत होऊन गेले. अतिशय कष्टमय त्रासाच्या व खडतर जीवनक्रम असणाऱ्या, धनगर समाजात शंकरांनी स्वतः बाळूमामांच्या रूपामध्ये धनगर समाज घटकांमध्ये जन्म घेतला.

लहानपणापासूनच, बाळूमामा हे अतिशय प्रेमळ व करुणामय होते.  बाळूमामानि अवघ्या तेराव्या वर्षी संसारिक जीवनाचा त्याग केला, व अध्यात्मिक प्रवासाला सुरुवात केली.

बाळूमामा मंदिरातील उत्सव

आदमापुर या ठिकाणी असणाऱ्या बाळूमामांच्या समाधी मंदिराच्या दर्शनासाठी व त्यांच्या सेवेसाठी मोठ्या प्रमाणात भक्तगणांची संख्या असते. या ठिकाणी विविध उत्सव साजरे केले जातात .

भंडारा यात्रा

भंडारा यात्रा म्हणजेच फाल्गुन वद्य एकादशीला जागर व द्वादशीला बाळूमामांच्या मंदिरामध्ये महाप्रसाद असतो. यावेळी या ठिकाणी लाखो लोक मामांच्या महाप्रसादाचा लाभ घेतात. तर या ठिकाणी, द्वादशीनंतर पालखी व घोड्यांसह मिरवणूक केली जाते. मिरवणूक मार्ग मंदिरात जाऊन, नंतर गावभर फिरून, विहिरीवरून बाळूमामांच्या मंदिरामध्ये येते. यावेळी भक्तगणांना प्रत्येक घरामधून आंबील, सरबत, व फराळ दिला जातो. ढोलांच्या गजरात, आकाशामध्ये भंडारा उधळून सकाळी नऊ ते दुपारी चार वाजेपर्यंत भंडार यात्रा चालते.

दर अमावास्येला मंदिरामध्ये यात्रा भरते

बाळूमामांच्या मंदिरामध्ये, अमावास्येला वारी मानून घेण्याची पद्धत आहे. त्यामुळे रविवारी वारीसाठी  भक्तांचाही मोठ्या प्रमाणात बाळूमामांच्या मंदिरामध्ये वावर असतो. यावेळी सर्व भक्त जणांना नाचणीची आंबील प्रसाद म्हणून दिली जाते.

श्रावण वद्य चतुर्थी

श्रावण वाद्य चतुर्थीला बाळूमामांची पुण्यतिथी असते. या आधी मंदिरामध्ये सप्ताहाचे आयोजन केले जाते. ज्ञानेश्वरी व श्री बाळूमामा विजय ग्रंथांचे पारायण, नामजप, प्रवचन, कीर्तन व रात्री भजनाचे कार्यक्रम या दिवशी या ठिकाणी केले जातात.

भाद्रपद अमावस्या

भाद्रपद अमावस्या ही घटस्थापनेपासून दसऱ्यापर्यंत असते. व त्यावेळी मंदिरामध्ये नाम भजन इत्यादी. प्रकारचे कार्यक्रम आयोजित केले जातात.

अश्विन शुद्ध द्वादशी

अश्विन शुद्ध द्वादशी ही बाळूमामांची जन्म तिथी असून, यावेळी सकाळीच पहाटे मामांच्या समाधीला अभिषेक केला जातो. भजन कार्यक्रम आयोजित केला जातो. सकाळी नऊ वाजल्यापासून मंदिरामध्ये महाप्रसाद सुरू होतो व दुपारी ३ वाजून २३ मिनिटांनी किर्तनोत्तर पुष्पृष्टी होते.

अश्विन वद्य द्वादशी

या दिवशी बाळूमामांच्या पंढरपुर वारीची तिथी असते. एकादशी दिवशी भक्तगण पंढरपूर मुक्कामी येतात. व द्वादशीला विठ्ठल रखुमाईचा मंदिरामध्ये अभिषेक करून, नंतर प्रसाद कार्यक्रम होतो.

कार्तिक शुद्ध प्रतिपदा – दीपावली पाडवा

या दिवशी मरगुबाई मंदिराजवळ, बकऱ्यांची लेंडी म्हणजे लक्ष्मी समजून, त्यांची रास करून, त्यांची पूजा केली जाते. त्यावेळी दूध उतू घालवण्याचा कार्यक्रम केला जातो. बकऱ्यांना ओवाळून, त्यांना अजून नंतर बकरी पळवण्याचा कार्यक्रम झाल्यावर या ठिकाणी महाप्रसाद होतो.

मंदिरामध्ये केले जाणारे दैनंदिन कार्यक्रम

बाळूमामाच्या मंदिरामध्ये पहाटे चार नंतर षोडशोपचार पूजा, नंतर पाच वाजता आरती व सकाळी बाळूमामांना नैवेद्य दाखवला जातो. संध्याकाळी सात वाजता मंदिरामध्ये आरती होते. व रात्री बाळूमामांना पुन्हा नैवेद्य दाखवून, प्रवचन कीर्तन भजन इत्यादी कार्यक्रम असतात.

संत बाळूमामा समाधी

बाळूमामांचे व्यक्तिमत्व दैविक असल्यामुळे, त्यांनी त्यांचे संपूर्ण आयुष्य महाराष्ट्र व कर्नाटका राज्यातील, गोरगरिबांचे, पीडितांचे, आयुष्य सुधारण्यासाठी. व्यतीत केले. बाळूमामांनी वयाच्या अवघ्या ७४ व्या वर्षी म्हणजेच ४ सप्टेंबर १९६६ रोजी आदमापुर येथे समाधी घेतली.

आदमापुरला दुसरे पंढरपूर समजले जाते. समाधीनंतर, बाळूमामांनी विविध रूपांमध्ये येऊन त्यांच्या भक्तांना अनेक अनुभव दिले. असे सांगण्यात येते. व बाळूमामा त्यांच्या वयाच्या ७४ व्या वर्षी सगुणरुपात अदृश्य झाले. संत बाळूमामाची समाधी हे त्यांच्या अनुयायांसाठी आणि भक्तांसाठी एक महत्त्वपूर्ण तीर्थक्षेत्र आहे, जे त्यांना श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी आणि आध्यात्मिक सांत्वन मिळवण्यासाठी भेट देतात. संत बाळूमामाच्या स्मृती आणि शिकवणींना समर्पित आध्यात्मिक केंद्र म्हणून या ठिकाणाला विशेष महत्त्व आहे.

बाळूमामानी भक्तांच्या स्वप्नामध्ये येऊन, त्यांना समाधी संबंधी आवश्यक माहिती सांगितली होती. परंतु बहुतेक सर्वांनाच त्यांचा स्पष्ट बोध शेवटपर्यंत समजला नाही. अशा प्रकारे एक महान दैवी व्यक्तित्वत त्यांचे सगुण रूप सोडून जगाचा निरोप घेतला.

बाळूमामांचा तळ

बाळूमामा सतत एका ठिकाणांहून दुसऱ्या ठिकाणी मेंढ्या चारण्यासाठी फिरत होते. त्यांचा आणि त्यांच्या मेंढयांचा मुक्काम गावाबाहेर रानावनात पडत होता. त्या ठिकाणाला बाळूमामांचा तळ असे म्हणायचे. बाहेरगावी असताना असे रानांत राहणे साहजिक होते, परंतु स्वतःच्या अक्कोळ गावी असतानासुद्धा ते घरात कमी आणि तळावरच जास्त वेळ थांबत होते. लोकांच्या तक्रारी व अडचणी बाळूमामा तळावरच सोडवत होते.

तळावर येणाऱ्या लोकांना प्रसाद म्हणून कण्या आणि आंबिल दिला जात होता. कण्या आणि आंबीलचा प्रसाद खाल्ल्यावर लोकांना समाधान वाटत होते. बाळूमामा घरचे काम कमी आणि बाहेरचे काम जास्त करायचे, म्हणजे लोकांची गाऱ्हाणी ऐकणे, त्यांच्या अडचणी सोडवीणे इत्यादी.

बाळूमामाच्या घरच्यांना अशी लोकांची सेवा केलेली आवडत नव्हते, म्हणून त्यांच्या घरात त्यांच्या या गोष्टीवरून नेहमीच वाद होत होता. जरी घरात अशी परिस्थिती निर्माण होत होती तर त्यांनी त्यांचे लोकांच्या सेवेचे कार्य सुरूच ठेवले होते. ते नेहमी म्हणायचे हे सारं जग माझे कुटुंब आहे.

संत बाळूमामा बद्दल मनोरंजक माहिती

• सतत प्रभाव: त्यांच्या भौतिक जाण्यानंतरही, संत बाळूमामाचा प्रभाव आणि वारसा कायम आहे. Sant Balumama Information In Marathi त्याचे भक्त चमत्कारिक अनुभव आणि बरे करण्याचे श्रेय त्याच्या दैवी कृपेला देतात आणि त्याच्या शिकवणी व्यक्तींना प्रेम, करुणा आणि सेवेचे जीवन जगण्यास प्रेरित करतात.
• जन्म आणि प्रारंभिक जीवन: संत बाळूमामाचा जन्म नरहरी सोनार म्हणून 1885 मध्ये महाराष्ट्रातील अक्कलकोट नावाच्या एका छोट्या गावात झाला. त्यांनी लहानपणापासूनच आध्यात्मिक प्रवृत्ती दाखवली आणि दया आणि प्रेमाचे विलक्षण गुण प्रदर्शित केले.
• निःस्वार्थ सेवा: बाळूमामाच्या शिकवणीने कर्मयोगाच्या मार्गावर जोर दिला, जो निःस्वार्थ कृती आहे. आसक्ती किंवा अपेक्षा न ठेवता मानवतेची सेवा करणे, हीच ईश्वरसेवा मानणे यावर त्यांचा विश्वास होता.
• सार्वत्रिक आवाहन: संत बाळूमामाच्या शिकवणी आणि उपस्थितीने विविध धार्मिक पार्श्वभूमीतील लोकांना आकर्षित केले. त्यांनी सर्व धर्मांची एकता आणि सर्व प्राण्यांमध्ये दैवी अस्तित्व ओळखण्याच्या महत्त्वावर जोर दिला.
• त्याग: वयाच्या 13 व्या वर्षी, बाळूमामाने सांसारिक जीवनाचा त्याग केला आणि आध्यात्मिक प्रवासाला सुरुवात केली. त्याने आपले गाव सोडले आणि ज्ञानी प्राणी आणि गुरूंचा सहवास शोधत महाराष्ट्रभर प्रवास केला.
• भक्त मेळावे: बाळूमामाचे आशीर्वाद आणि मार्गदर्शन घेण्यासाठी महाराष्ट्राच्या विविध भागातून भक्तांची गर्दी झाली होती. विशेष प्रसंगी मोठे मेळावे आयोजित केले जात होते, जेथे लोक त्यांची भक्ती व्यक्त करण्यासाठी आणि त्याचे आध्यात्मिक ज्ञान प्राप्त करण्यासाठी एकत्र आले होते.
• मौखिक परंपरा: मौखिक परंपरा, लोकगीते आणि कथाकथनाद्वारे संत बाळूमामाचे जीवन आणि शिकवण पिढ्यान्पिढ्या पुढे जात आहे. यामुळे त्याचा वारसा जपण्यात आणि त्याचा संदेश लोकांना प्रेरणा देत राहील याची खात्री करण्यात मदत झाली आहे.
• चमत्कार आणि दैवी कृपा: संत बाळूमामा यांच्याशी असंख्य चमत्कार संबंधित होते. त्याच्याकडे अलौकिक शक्ती असल्याचे मानले जात होते आणि त्याने आजारी लोकांना बरे केले होते, दुष्काळात पाऊस आणला होता आणि इतर विलक्षण कृत्ये केली होती.
• साहित्य: संत बाळूमामावर अनेक पुस्तके आणि चरित्रे लिहिली गेली आहेत, ज्यात त्यांचा असाधारण प्रवास आणि त्यांनी लोकांच्या जीवनावर केलेल्या प्रभावाचे दस्तऐवजीकरण केले आहे. हे लेखन त्यांच्या जीवनातील अंतर्दृष्टी आणि भावी पिढ्यांसाठी शिकवण देतात.
• बाळूमामा मंदिर: महाराष्ट्रातील कोल्हापूरजवळील आदमापूर येथील बाळूमामा मंदिर हे संत बाळूमामाला समर्पित असलेले एक महत्त्वाचे तीर्थक्षेत्र आहे. हे दरवर्षी हजारो भाविकांना आकर्षित करते, जे श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी आणि आशीर्वाद घेण्यासाठी येतात.

या मनोरंजक तथ्ये संत बाळूमामाच्या उल्लेखनीय जीवनावर आणि शिकवणींवर प्रकाश टाकतात, लोकांच्या जीवनावर त्यांचा कायमचा प्रभाव आणि महाराष्ट्राच्या अध्यात्मिक परिदृश्यात त्यांची महत्त्वपूर्ण उपस्थिती दर्शविते.

श्री बाळूमामा आरती / Balumama aarati Aadamapur

जयदेव जयदेव जय बाळूमामा |
आरती ओवाळू तुज कैवल्य धामा |

धनगर कुळाचा उध्दार झाला |
अवतरले संत अकोळ गावाला |
बालपणी त्यांनी चमत्कार केला |
वस्तीचे दर्शन भोजन थाळीला ||१||

मेंढ्या राखिती उन्हातान्हात |
मुक्या प्राण्यावर अपार प्रीत |
नीतिने वागावे कमी नाही होतं |
उन्मत्ताला मामा शासन करीत ||२||

गोसावी रूपात देवदूत आले |
मामांचे त्यांनी सत्व पहिले |
अवघड विहिरीचे पाणी पाजता |
आशीर्वाद देई प्रसन्न होता ||३||

दिन-दुबळ्यांना मामा रक्षति |
निपुत्रिकाला मामा संतान देती |
कण्या रोगाला औषधी होती |
भंडाऱ्याचा महिमा वर्णावा किती ||४||

पृथ्वी तलावर मामांची सत्ता |
देती वाचन आपुल्या भक्ता |
आदमापूर क्षेत्री समाधी घेता |
स्वप्नी दर्शन भक्तांना देता ||५||

श्री बाळूमामा माहिती व्हिडिओ

प्रश्न

निष्कर्ष

मित्रहो, आजच्या लेखाद्वारे आम्ही आपणास बाळूमामांच्या जीवनाबद्द्ल माहिती दिली आहे. बाळूमामा हे महान संत होते. तुम्हाला हा लेख कसा वाटला हे कमेंट करून आम्हाला नक्की कळवा. लेख आवडल्यास तुमच्या मित्रपरिवारांसोबत नक्की शेयर करा. धन्यवाद.