दादाभाई नौरोजी यांची माहिती मराठी Dadabhai Naoroji Information In Marathi

दादाभाई नौरोजी भारतीय राजकारणामधील भीष्माचार्य होते. भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यातल्या राजकारणाच्या पहिल्या पिढीतील दादाभाई नौरोजी हे प्रमुख नेते होते.

भारतातील संपत्तीचा ब्रिटनकडे वाहता ओघ याकडे त्यांनी अधिक लक्ष वेधून, त्यावर प्रश्न उठवण्याचे साहस दर्शवले. १९८३ साली नौरोजींचा ब्रिटिश सरकारकडून जस्टिस ऑफ पीस या किताबाने गौरव करण्यात आला होता.

आजच्या लेखाद्वारे आम्ही आपणास दादाभाई यांच्या बद्दल माहिती दिलेली आहे. हा लेख व ही माहिती जाणून घेण्यासाठी शेवटपर्यंत नक्की वाचा.

दादाभाई नौरोजी यांची माहिती मराठी Dadabhai Naoroji Information In Marathi

पूर्ण नाव	दादा भाई नौरोजी
जन्म तारीख	दि. ४ सप्टेंबर १८२५
जन्म स्थळ	मुंबई, महाराष्ट्र
राष्ट्रीयत्व	भारतीय
धर्म	पारशी
आई	माणकबाई नौरोजी दोर्डी
वडील	नौरोजी पालनजी दोर्डी
पत्नी	गुलबाई
शाळा	एल्फिन्स्टन संस्था (एल्फिन्स्टन कॉलेज)
व्यवसाय	बौद्धिक, शिक्षक, कापूस व्यापारी आणि एक प्रारंभिक भारतीय राजकीय नेता
पक्ष	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
भाषा	गुजराती भाषा, इंग्रजी आणि हिंदी
प्रसिद्ध नाव	भारतातील ग्रँड ओल्ड मॅन
मृत्यू	३० जून १९१७
मृत्यू ठिकाण	मुंबई, महाराष्ट्र

कोण होते दादाभाई नौरोजी ?

दादाभाई यांना भारताचे पितामह म्हणून ओळखतात. ते भारतीय राष्ट्रवादाचे प्रणेते होते. भारतीय अर्थशास्त्राचे जनक होते. जहाल व मवाळ यांच्या सुवर्णमध्ये साधणारे नेते, म्हणून नौरोजी यांच्याकडे पाहिले जाते.

हे वाचा –

• सुखदेव माहिती मराठी 
• सरोजिनी नायडू माहिती मराठी
• गोपाळ गणेश आगरकर माहिती मराठी
• महर्षी धोंडो केशव कर्वे यांची माहिती

भारतीय स्वराज्याचे पहिले उदान्न व इंग्रजांच्या मतदारसंघातून निवडून येणारे तेथील हाऊस ऑफ कॉमनचे सभासद बनणारे पहिले भारतीय होते.

भारताच्या लुटीच्या सिद्धांताचे जनक म्हणून, नौरोजी हे प्रसिद्ध आहेत. ज्यांना १८८३ मध्ये ब्रिटिशांकडून जस्टिस ऑफ पीस हा किताब देऊन गौरविले.

दादाभाई नौरोजी यांचा जन्म आणि प्रारंभिक जीवन

द ग्रँड ओल्ड मॅन ऑफ इंडिया अशी ज्यांची ओळख आहे, ते दादाभाई यांचा जन्म दि. ०४ सप्टेंबर १८२५ रोजी मुंबई येथे एका पारशी कुटुंबात झाला.

त्यांचे पूर्ण नाव दादाभाई असे होते. त्यांच्या वडिलांचे नाव नौरोजी पालनजी दोर्डी असे असून, आईचे नाव मानकबाई नौरोजी असे होते. नौरोजी यांचे लग्न झाले होते.

त्यांच्या पत्नीचे नाव गुलबाई असे होते, तर त्यांना एक मुलगा आणि दोन मुली अशी तीन अपत्ये होती. शिक्षण आणि प्रवास यांनी येणारे शहाणपण दादाभाईंना लहान वयातच लाभले.

भारतातील राष्ट्रवादी चळवळीच्या सुरुवातीच्या काळात, या चळवळीचे नेतृत्व करून नौरोजी यांनी महत्त्वाचा वाटा उचलला होता. भारतात राजकारणाचा पाया घालण्याचे कार्य सर्वप्रथम नौरोजी यांनीच केले.

दादाभाई नौरोजी यांचे शिक्षण

दादाभाई प्राथमिक शिक्षण नेटिव्ह एज्युकेशन सोसायटी स्कूलमधून घेतले, परंतु त्यांचे उर्वरित शिक्षण मुंबईतील एल्फिन्स्टन कॉलेजमधून पूर्ण केले. त्यांच्या वयाच्या पंधराव्या वर्षी त्यांना शिष्यवृत्ती मिळाली.

त्यांची बुद्धिमत्ता, कौशल्य, साधेपणा, विनम्रता, पाहून त्यांच्या मुख्याध्यापकांनी त्यांना इंग्लंडला जाऊन, शिक्षण घेण्याकरता मदत देऊ केली. परंतु ते इंग्लडला जाऊ शकले नाही. पुढचं शिक्षण हे मुंबईतील महाविद्यालयामधून पूर्ण केलं आणि १८४५ मध्ये ते पदवीधर झाले.

दादाभाई नौरोजी यांची कारकीर्द

• १८५० मध्ये एल्फिस्टन महाविद्यालयांमध्येच दादाभाई यांची गणित आणि तत्त्वज्ञान या विषयाचा सहाय्यक प्राध्यापक म्हणून त्यांची नेमकी झाली. या महाविद्यालयामध्येच प्राध्यापक पदावर नेमलेले दादाभाई हे पहिले भारतीय आहे.
• १८५५ मध्ये दादाभाई हे पहिल्यांदा इंग्लंडला गेले. तिथली प्रगती पाहून ते अचंबित झाले आणि आपला देश इतका मागास आणि गरीब का ? असा विचार हा त्यांच्या मनामध्ये आला. आर्थिक प्रगतीमध्ये वसाहतवाद असल्याचे त्यांच्या लक्षात आलं आणि पुढची दोन दशक यांनी यासंदर्भात आर्थिक विश्लेषण केले आणि वसाहतीच्या माध्यमातून, आर्थिक प्रगती या विचाराला त्यांनी आव्हान दिलं आणि त्यांनी आपल्या अभ्यासातून ब्रिटिश विचारसरणी आणि परिस्थितीच्या उलट विचार करत असल्याचं, दादाभाईंनी हे सिद्ध केले.
• १८५५ ते १८५६ यामध्ये लंडन मधील व्यवसायातील भागीदार म्हणून हे लंडनला गेले. तिथे त्यांचा मँचेस्टर कॉटन सप्लाय असोसिएशन, अधिनियम नॅशनल इंडियन असोसिएशन, या संस्थांशी त्यांचा अधिक जवळचा संबंध आला.
• १८५६ ते ६६ पर्यंत त्यांनी लंडनच्या युनिव्हर्सिटी कॉलेजमध्ये गुजराती विषयांचे प्राध्यापक म्हणून काम केलं. १८६५ ते ७६ व्यवसाय निमित्त दादाभाईंच्या लंडनला गेले होते. लंडनमध्ये डब्ल्यूसी बॅनर्जी सुरेंद्रनाथ बॅनर्जी यांच्या समवेत नौरोजी यांनी लंडन इंडिया सोसायटीची स्थापना केली.

दादाभाई नौरोजी आणि भारतीय संपत्ती काढून घेण्याची त्यांची तत्त्वे

• राष्ट्रीय हिताचा विचार करणाऱ्या नौरोजी यांनी असे स्पष्ट केले की, भारतामधील गरिबी ही काही अंतर्गत समस्यांमुळे नसून ही गरिबी ब्रिटिश राज्यकर्त्यांमुळे भारतामध्ये आली आहे. यासोबतच दादाभाई यांनी सर्व भारतीयांचे लक्ष इंग्रजांकडून भारतातील संपत्तीच्या लुटीकडे वेधले.
• दादाभाई यांनी दि. ०२ मे १८६७ मध्ये लंडन येथे झालेल्या ईस्ट इंडिया असोसिएशनच्या बैठकीमध्ये, पैसे काढण्याचे तत्व मांडले होते. हे पत्र वाचताना नौरोजी यांनी प्रथम भारतीय संपत्तीची लूट करण्याचा सिद्धांत मांडला होता.
• भारत देशाच्या हिताचा विचार करणारे दादाभाई नेहमी म्हणत असत की, भारताचा पैसा भारता बाहेर जातो आणि मग तोच पैसा कर्जाच्या रूपाने भारताला परत केला जातो. हे सर्व दृष्टचक्र आहे. जे संपवणे अतिशय कठीण आहे.
• त्या सर्व गोष्टीचा उल्लेख दादाभाई यांनी त्यांच्या पॉवर्टी अँड अन ब्रिटिशन रुल्स इन इंडिया या पुस्तकामध्ये केला आहे. ज्या पुस्तकांमध्ये नौरोजी यांनी प्रत्येक व्यक्तीचे हे दर वर्षाचे उत्पन्न २० रुपये होईल असे मोजले होते. दादाभाई यांनी ब्रिटिशांना भारतातील सर्वात मोठे धूर्त व्यक्ती मानले आहे.
• दादाभाई यांची अन्य पुस्तके ज्यामध्ये त्यांनी संपत्ती काढण्याचे तत्व, अगदी स्पष्टपणे नमूद केलेले आहे. त्यात द वन्स अँड मिन्स ऑफ इंडिया व ऑन द कॉमर्स ऑफ इंडिया इत्यादी पुस्तके आहेत.
• १९०५  मध्ये दादाभाई यांनी त्यांच्या पुस्तकाद्वारे सांगितले की, भारतातून संपत्तीची लूट होणे हे देशाच्या अधोगतीचे मुख्य कारण आहे. यामुळे देशाची जनता ही गरीब होत आहे. महादेव गोविंद रानडे यांनी असे म्हटले की, राष्ट्रीय राजधानीचा एक तृतीयांश भाग कोणत्या ना कोणत्या प्रकारे ब्रिटिश राजवटीने भारतातून बाहेर खेचला आहे. भारताचे महान राष्ट्रपिता नौरोजी यांनी संपत्ती काढून घेण्याची प्रमुख सहा कारणे खाली दिली आहे –

• आर्थिक विकासासाठी लागणारा पैसा व श्रम इंग्रजांनी आणला, परंतु त्यावेळेस भारतीय जनतेने इंग्रजांकडे फारसे लक्ष दिले नाही.
• देशात मुक्त व्यापार सुरू करण्यात भारताला अधिक फायदा झाला.
• भारतातील बाह्य नियम आणि प्रशासन
• सर्व ब्रिटिश नागरिकांचा प्रशासन आणि लष्करी खर्च भारताने पुरवला होता.

जेव्हा ब्रिटिश राज्यकर्ते भारतीयांवर स्वतःची हुकूमशाही करत होते, तेव्हा भारतातील मुख्य गुंतवणूकदार हे परदेशी होते. ज्यांनी भारतातून अफाट पैसा कमावला, परंतु भारतातील कोणत्याही वस्तू खरेदी करण्यासाठी परदेशी कधीही त्यांचा पैसा गुंतवणूक करत नसत.

त्यांनी गुंतवलेला पैसा घेऊन भारतातील संपत्ती नष्ट केली.भारत स्वतः क्षेत्राच्या आत आणि बाहेर दोन्ही बांधकामांचा भार सहन करत होता.

स्वतःच्या राष्ट्रहिता बद्दल दादाभाई यांचे असे मत होते की, आम्ही दयेची भीक मागत नाही. आम्हाला फक्त न्याय हवा आहे. आम्हाला ब्रिटिश नागरिकांच्या हक्काचा उल्लेख नाही, आम्हाला स्वराज्य हवे आहे. दादाभाई यांनी भारतीयांच्या हितासाठी इंग्रजांसमोर तीन मागण्या केल्या, ज्या खालील प्रमाणे –

• भारतीयांना स्वातंत्र्याचा अधिकार आहे.
• उच्च सरकारी पदांवर भारतीयांची अधिक अधिक नियुक्ती व्हायला हवी.
• भारत आणि इंग्लंड यांच्यात न्याय आर्थिक संबंध असावेत.

दादाभाई हे वसाहतवादी स्वराज्याचे समर्थक होते. स्वदेशी चळवळ हे त्यांचे प्रमुख ध्येय होते. राष्ट्रीय शिक्षणाच्या बाजूने, नौरोजी यांनी नेहमीच परकीय वस्तूंचा विरोध करून, स्वदेशी वस्तूंची स्वीकृती दर्शवली.

स्वातंत्र्यसैनिक म्हणून दादाभाई नौरोजी

दादाभाई यांनी भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी प्रमुख योगदान दिले. आयुष्याच्या शेवटपर्यंत त्यांनी त्यांचे संपूर्ण आयुष्य भारत देशासाठी समर्पित केले.

इंग्रजांनी भारत देशामधील निरपराध जनतेवर केलेले अत्याचार व शोषण यावर नौरोजी यांनी लेख लिहून, जनतेसमोर इंग्रजांचे पितळ उघडे पाडले. याशिवाय दादाभाई नौरोजी हे इंग्रजांच्या जुलमी कायद्यावर भाषणे देत असतात.

दादा भाई नौरोजी संघटनांची स्थापना

• इसवी सन १८४५ मध्ये त्यांनी डॉक्टर भाऊ दाजी लाड, नाना शंकर शेठ, विश्वनाथ नारायण मंडलिक, यांच्या सहकार्याने मुंबईत स्टुडन्ट सोसायटी या संस्थेची स्थापना केली. समाजात ज्ञानाचा व विद्येचा प्रसार करणे हा या संस्थेचा प्रमुख उद्देश होता.
• इसवी सन १८५१ मध्ये त्यांनी जास्त गोष्ट म्हणजेच सत्यवार्ता नावाचे एक साप्ताहिक सुरू केले. याच वर्षी त्यांनी धर्म मार्गदर्शक या नावाचे एक मंडळ स्थापन केले. १८५९ मध्ये दादाभाईंनी स्वतःची एक कंपनी स्थापन केली, तिचे नाव दादाभाई आणि कंपनी असे ठेवले.
• ईस्ट इंडिया कंपनीच्या नावाचा दबदबा जगभर असताना, दादाभाईंनी आपल्या नावाने एक कंपनी काढली. हे एक साहसच होते. दादाभाई नौरोजी यांनी दि. २६  ऑगस्ट १८५२ रोजी मुंबई येथे बॉम्बे असोसिएशन या संस्थेची स्थापना केली. हि भारतातील राजकीय स्वरूपाची पहिली संस्था ठरली. हिंदु राजकारणाचा पाया घालण्याचे कार्य या संस्थेने केले. हिंदु जनतेचे दुखः इंग्रज सरकारच्या निदर्शनास आणून देणे, सोबतच हिंदु लोकांना कायद्यामध्ये प्रतिनिधित्व मिळावे म्हणून, या संस्थेने प्रयत्न केले होते.
• दादाभाई यांनी दि. ०१ डिसेंबर १८६६ रोजी इंडिया असोसिएशन या नावाची संस्था स्थापन केली. हिंदु लोकांच्या आर्थिक समस्यांचा विचार करणे आणि या प्रश्नावर इंग्लंडमधील लोकमत आपणास अनुकूल करून घेणे, हे या संस्थेचे उद्दिष्ट होते.

दादाभाई नौरोजी यांचा राजकीय प्रवास

• नौरोजी यांनी एक शाखा १८६९ मध्ये मुंबईत सुरू केली होती. १९७४  मध्ये दादाभाई बडोद्याचे दिवाण झाले, त्या ठिकाणी त्यांनी चांगली कामगिरी केली. १८७५ मध्ये मुंबईच्या नगरपालिकेत ते निवडून आले आणि १८८३ मध्ये जस्टिस ऑफ द पीस म्हणून ते परत मुंबईला आले. १८८५ मध्ये मुंबईचे गव्हर्नर लॉर्ड रे यांनी त्यांना मुंबई विधान परिषदेवर घेतले, त्यानंतर १८८५ मध्ये दादाभाई यांचा राष्ट्रीय काँग्रेसच्या स्थापनेमध्ये महत्त्वाचा वाटा आहे. यानंतर नौरोजी यांना भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अध्यक्ष पदाचा बहुमान तीन वेळा प्राप्त झाला. १८८६ मध्ये ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अध्यक्ष होते, यानंतर १८९३ मध्ये ते अध्यक्ष स्थानावर होते व यानंतर १९०६ मध्ये त्यांनी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अध्यक्ष पदाचे स्थान भूषवले.
• मात्र ब्रिटनच्या संसदेत निवडून येण्यासाठी, आवश्यक असणारी जितकी मते लागतात तितक्या लोकांपर्यंत दादाभाईंना पोहोचण्यात यश आलं. १८९२ मध्ये दादाभाई हे लंडन मधल्या सेंट्रल फिन्सबरी येथून अवघ्या पाच मतांनी निवडून आले. त्यांच्या या विजयामुळे नौरोजी यांना दादाभाई नॅरो मेजॉरिटी असं म्हटले जाऊ लागले.
• इसवी सन १८९२ ते १८९५ ही तीन वर्षे दादाभाईंच्या कारकिर्दीची व राजकीय कर्तुत्वाचे महत्त्वाचे वर्ष होते. कारण या काळात ते ब्रिटिश पार्लमेंटचे सभासद होते. मतदारसंघातून, ब्रिटिश संसदेचा कमी सभागृहावर ते निवडून आले होते. दादाभाई नौरोजी पहिले हिंदु सदस्य होते. रॉयल कमिशनचे पहिले हिंदु सदस्य होण्याचा मानही त्यांनाच मिळाला होता. दादाभाईंना भारतीय अर्थशास्त्राचे जनक तसेच, भारताच्या आर्थिक राष्ट्रवादाचे प्रणेते म्हणून ओळखले जाते. कारण त्यांनी भारताच्या आर्थिक प्रश्नसंबंधी मुलगामी विचार मांडले होते.

दादाभाई नौरोजी यांचे लिखाण व सिद्धांत

• भारताची आर्थिक परिस्थिती, प्रतिष्ठावर कशाप्रकारे कारणीभूत आहे, याचे प्रभावी विवेचन त्यांनी पॉवर्टी अंड अनब्रिटिश रूल इन इंडिया या आपल्या ग्रंथात केली आहे.
• १८७३ मध्ये फॉसेट कमिटीपुढे दादाभाई यांची साक्ष झाली होती. त्यात त्यांनी इकोनोमिक ड्रेन या प्रक्रीयचे मूलगामी विवेचन केले आहे. दादाभाईंच्या आर्थिक विचारात त्यांनी मांडलेला लुटीचा सिद्धांत म्हणजेच आर्थिक शोषणाचा सिद्धांत महत्त्वाचा मानला जातो.
• दादाभाई नौरोजी यांच्या मते, ब्रिटिशांच्या विशिष्ट औद्योगिक व व्यापारी विषयक धोरणामुळे संपत्तीचा ओघ भारताकडून इंग्लंडकडे वाहू लागला आहे, हेच भारतीयांच्या दारिद्र्याचे महत्त्वाचे कारण आहे, असे त्यांचे मत होते.
• १८९७ मध्ये त्यांनी वेल्बी कमिशन पुढे दिलेल्या साक्षी मध्ये भारताची आर्थिक दुरवस्था आणि त्याचे कारणे यासंबंधी आपली मते परखडपणे मांडली होती. नौरोजी हे काँग्रेसच्या नेत्यांपैकी एक होते, परंतु सनदशीर राजकारणाचा पुरस्कार करताना, जरूर त्या प्रसंगी राज्यकर्त्यांवर त्यांनी कठोर टीका केल्या होत्या.
• इसवी सन १९१६ मध्ये म्हणजे जवळपास ९० मध्ये बेझंट यांनी केलेल्या विनंतीला मान देऊन, दादाभाईंनी होमरूल लीगचे अध्यक्ष पद स्वीकारले. त्याही वयात ते कार्यमग्न होते. दादाभाईंनी रॉयल एशियाटिक सोसायटी विक्टोरिया म्युझियम, पारशी जीम्न्याशियम, फ्रामची इन्स्टिट्यूट, इराणी फंड, अशा तोलामोलाच्या संस्था स्थापन केल्या होत्या.
• स्त्री शिक्षणाचा पुरस्कार करत मुलांसाठी त्यांनी साथ शाळा सुरू केल्या होत्या. दादाभाईंना त्यांचा स्वतःचा द ड्युटी ऑफ झेरॉस्ट्रियनस हा ग्रंथ फार आवडत असे. शुद्ध आचार, विचार आणि उच्चार यांचे जीवनातील महत्त्व विशद करणारा हा ग्रंथ आहे.

दादाभाई नौरोजी यांचा मृत्यू

• शिक्षणाच्या निमित्ताने इंग्लंडमध्ये राहणाऱ्या प्रत्येक भारतीय विद्यार्थ्यांचा आधार, दादाभाई होते. महात्मा गांधीजींचा देखील ते आधार झाले होते. सर दिनशा वाच्छा यांनी दादाभाईंचा उल्लेख भारतीय अर्थशास्त्राचे व राज्यशास्त्र चे जनक म्हणून केला. अशा या महान नौरोजी यांचा मृत्यू दि. ३० जून १९१७ दिवशी मुंबई या ठिकाणी झाला.
• हे स्वदेशाभिमान होते. विदेशी वस्तू टाळाव्यात, पण राष्ट्राच्या औद्योगिक विकासासाठी, परदेशी यंत्र मागवावी. तसेच परदेशातून येणाऱ्या भांडवलाचा स्वीकार करून, देशभर उद्योगाचे जाळे विणावे, असे त्यांचे मत होते. असे हे राष्ट्रहिताला प्राधान्य देणारे, इतिहासने ही ज्यांच्या पुढे नतमस्तक व्हावे, असे राजकारणातील ऋषी दादाभाई.

दादाभाई नौरोजी यांचे योगदान

• यांचे शिक्षण पूर्ण झाल्यावर, त्यांनी मुंबईच्या एलफिस्टन कॉलेज मध्ये गणिताचे प्राध्यापक म्हणून कार्य सुरू केले.
• या कॉलेजमध्ये प्राध्यापक होण्याचा मान मिळवणारे, दादाभाई नौरोजी हे पहिले भारतीय व्यक्ती होते.
• त्यानंतर इसवी सन १८५१ मध्ये लोकांत, सामाजिक आणि राजकीय प्रश्नांवर जागृती घडून आणण्यासाठी नौरोजीनी रास गोफ्तार हे गुजराती साप्ताहिक सुरू केले.
• इसवी सन १८५२ मध्ये दादाभाई व नाना शंकर शेठ या दोघांनी पुढाकार घेऊन, मुंबईमध्ये बॉम्बे असोसिएशन या संस्थेची स्थापना केली.
• हिंदी जनतेची दुःख अडी अडचणी, इंग्रज सरकारच्या निदर्शनात आणून द्याव्यात आणि जनतेला सुखी करावे, हे या संस्थेचे उद्दिष्ट होते.
• १८५५ मध्ये लंडनच्या काम अंड कंपनीचे हे मॅनेजर म्हणून कार्यरत होते.
• इसवी सन १८६५ ते १८६६ या काळामध्ये यांनी लंडनच्या युनिव्हर्सिटी कॉलेजमध्ये गुजराती भाषेचे प्राध्यापक म्हणून काम केले.
• इसवी सन १८७४ मध्ये बरोडा संस्थानाच्या दिवानपदाची जबाबदारी दादाभाईंनी स्वीकारली. अनेक प्रकारच्या सुधारणा केल्यामुळे त्यांची कामगिरी अविस्मरणीय आहे. पण दरबारी लोकांच्या कारवायामुळे, नौरोजींनी अल्पावधीतच त्यांचे दिवाणपद सोडून राजीनामा घेतला.

दादाभाई नौरोजी पुस्तके

• भारताची स्थिती ( मद्रास, १८८२ )
• भारताची गरिबी ( १८७६ मध्ये ईस्ट इंडिया असोसिएशन, बॉम्बेच्या बॉम्बे शाखेसमोर वाचण्यात आलेला पेपर )
• लॉर्ड सॅलिस्बरीचा ब्लॅकमन ( लखनौ, १८८९ )
• पारसी धर्म ( लंडन विद्यापीठ, १८६१ )
• युरोपियन आणि एशियाटिक रेस ( लंडन, १८६६ )
• भारतीय नागरी सेवेत शिक्षित स्थानिकांचा प्रवेश ( लंडन, १८६८ )
• द वॉन्ट्स अँड मीन्स ऑफ इंडिया ( लंडन, १८७६ )
• भारतातील गरीबी आणि ब्रिटिश राजवट ( १९०२ )
• पारसींचे शिष्टाचार आणि प्रथा ( बॉम्बे, १८६४ )

दादाभाई नौरोजी यांचा सन्मान

• स्वातंत्र्य चळवळीच्या काळात दादाभाई हे एक महत्त्वाचे भारतीय मानले जाते.
• त्यांच्या सन्मानार्थ दादाभाई नौरोजी रोडचे नाव देण्यात आले आहे.
• दादाभाई हे भारताचे ग्रँड ओल्ड मॅन मानले जातात.

दादाभाई नौरोजी यांचा वारसा

• यांनी भारत देशासाठी व भारत देशातील जनतेसाठी अग्रगण्य योगदान दिले. त्यांचे योगदान हे अविस्मरणीय आहे. नौरोजींनी फक्त स्वतःच्या भारत देशाच्या स्वातंत्र्यासाठीच लढा दिला नाही, तर ब्रिटिश अधिकाऱ्यांशी हस्तक्षेप करण्यातही, नौरोजींची प्रमुख भूमिका आहे.
• प्रामुख्याने ब्रिटिश संसदेमध्ये अधिकृत संसद सदस्य म्हणून, मुंबईतील दादाभाई नौरोजी रोड, कराची पाकिस्तान मधील दादाभाई नौरोजी रोड, सेंट्रल गव्हर्मेंट सर्व्हानट रेसिडेन्शिअल कॉलनी, नौरोजी नगर दक्षिण दिल्ली आणि लंडनच्या फेन्सबरी विभागातील नौरोजी स्ट्रीट. यांसह अनेक ठिकाणी दादाभाई नौरोजींच्या स्मरणार्थ नावे देण्यात आली आहे.
• तसेच लंडनच्या रोझबेरी अवेन्यू येथील फिन्सबरी टाऊन हॉलच्या प्रवेशद्वारावर, यांच्या स्मरणार्थ एक फलक लावलेला आपल्याला दिसतो. २०१४ मध्ये युनायटेड किंगडम चे उपपंतप्रधान निक क्लेग  यांनी दादाभाई नौरोजी पुरस्काराचे उद्घाटन सुद्धा केले. अहमदाबाद या ठिकाणी इंडिया पोस्ट ने २९ डिसेंबर २०१७  रोजी त्यांच्या मृत्यूच्या शताब्दी स्मरणार्थ, ग्रँड ओल्ड मॅन ऑफ द इंडिया समर्पित एक टपाल तिकीट देखील जारी केले.

दादाभाई नौरोजी यांच्या बद्दल १० ओळी

• यांचा जन्म दि. ०४ सप्टेंबर १८२५ रोजी मुंबईमध्ये एका गरीब पारशी कुटुंबामध्ये झाला.
• जेव्हा दादाभाई चार वर्षाचे होते, तेव्हा त्यांचे वडील नौरोजी पालनची दोर्डी यांचे निधन झाले.
• त्यांची आई मनिकाबाईंनी दादाभाई यांचे संगोपन केले.
• दादाभाई यांना चांगले शिक्षण देण्यात, त्यांच्या आईचे विशेष योगदान होते.
• इसवी सन १८४५ मध्ये स्टुडंट्स लिटररी अँड सायंटिफिक सोसायटी या संस्थेच्या स्थापने त्यांचा मोठा सहभाग होता.
• रास्त गोफ्तर हे गुजराती भाषेतील साप्ताहिक दादाभाई यांनी सुरू केले.
• दादाभाई यांना भारताचे पितामह म्हणून ओळखतात. ते भारतीय राष्ट्रवादाचे प्रणेते होते. भारतीय अर्थशास्त्राचे जनक होते.
• १८८३ साली ब्रिटिशांकडून त्यांना जस्टिस ऑफ पीस हा किताब देण्यात आला.
• दि. ३० जून १९१७ मध्ये दादाभाई यांचा मृत्यू झाला.

दादाभाई नौरोजी यांचा व्हिडिओ

FAQ

निष्कर्ष

मित्रहो, आजच्या लेखाद्वारे आम्ही आपणास महान समाज सुधारक दादाभाई नौरोजी यांच्या बद्दल माहिती दिली आहे. हा लेख तुम्हाला कसा वाटला हे कमेंट करून आम्हाला नक्की कळवा. लेख आवडल्यास तुमच्या इतर मित्र परीवारांसोबत नक्की शेयर करा. धन्यवाद.